Hạn ngạch phát thải khí nhà kính, cách phân bổ lượng các-bon cho phép

Ngày đăng: 11/02/2022

1941 Lượt xem

0 Đánh giá

Cách thức phân bổ hạn ngạch phát thải các-bon cho các đối tượng kiểm soát phát thải (thường là các doanh nghiệp hoặc cơ sở) trong hệ thống kinh doanh các-bon xác định trách nhiệm đạt được tổng mục tiêu được chia sẻ như thế nào giữa các thành phần kinh tế, tức là các doanh nghiệp trong ngành.

Hạn ngạch phát thải khí nhà kính, cách phân bổ lượng các-bon cho phép

Hệ thống Mua bán Khí thải (ETS) là một công cụ chính sách tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải dựa trên thị trường để giảm phát thải khí nhà kính. Theo nguyên tắc "giới hạn và thương mại", chính phủ thực hiện giới hạn lượng khí thải carbon trong một hoặc nhiều ngành công nghiệp. Đối với mỗi tấn carbon dioxide thải ra bởi một công ty có trong hệ thống kinh doanh carbon, một đơn vị cho phép phát thải carbon là bắt buộc. Họ có thể mua hoặc mua các hạn ngạch này, và họ cũng có thể trao đổi hạn ngạch với các công ty khác. Quyết định của chính phủ về cách phân bổ các khoản phụ cấp phát thải carbon là một trong những yếu tố thiết kế cơ bản của hệ thống kinh doanh phát thải carbon.

Tại sao phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính lại quan trọng

Mục tiêu tổng thể về môi trường của ETS phụ thuộc vào tổng số lượng cho phép phát thải carbon (tức là tổng số) do hệ thống đặt ra. Cách thức phân bổ hạn ngạch phát thải các-bon cho các đối tượng kiểm soát phát thải (thường là các doanh nghiệp hoặc cơ sở) trong hệ thống kinh doanh các-bon xác định trách nhiệm đạt được tổng mục tiêu được chia sẻ như thế nào giữa các thành phần kinh tế, tức là các doanh nghiệp trong ngành. Có hai phương pháp phân bổ cơ bản để được cấp các-bon, đó là phân bổ miễn phí và đấu giá. Bởi vì phụ cấp carbon có giá trị thị trường, việc phân bổ chúng thường được quan tâm đặc biệt.

Ưu và nhược điểm của đấu giá so với phân bổ tự do

Phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính carbon thông qua đấu giá được coi là một cách đơn giản và hiệu quả để đảm bảo rằng các khoản phụ cấp được nhận bởi những người tham gia thị trường, những người coi trọng giá trị của chúng nhất. Ngoài ra, các cuộc đấu giá có thể tạo ra doanh thu tài chính, thưởng cho những người vận động sớm (nghĩa là các công ty đã thực hiện các biện pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải) và tăng tính năng động của thị trường carbon bằng cách tạo điều kiện hình thành giá carbon thị trường và khuyến khích giao dịch.

Tuy nhiên, việc phân bổ tự do cũng có lý do của nó, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của hệ thống kinh doanh carbon. Bằng cách phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính miễn phí các khoản phụ cấp, các đối tượng kiểm soát phát thải có thể được bù đắp cho cơ sở hạ tầng và quy trình sử dụng nhiều carbon hiện có của họ, do đó đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ từ không có giá carbon sang hình thành thị trường carbon và giá carbon thông qua hệ thống mua bán khí thải carbon.

Phân phối hạn ngạch phát thải khí nhà kính miễn phí cũng giúp bảo vệ các doanh nghiệp khỏi mất khả năng cạnh tranh và rủi ro rò rỉ carbon. Về mặt lý thuyết, nếu các công ty phải đối mặt với sự cạnh tranh thị trường từ các khu vực bên ngoài hệ thống thương mại các-bon, sẽ có rủi ro là sản xuất và đầu tư có thể bị chuyển hướng sang các khu vực có chính sách khí hậu lỏng lẻo hơn (tức là không có thị trường các-bon hoặc các biện pháp định giá các-bon khác như thuế các-bon). Vì vậy, nó sẽ không chỉ gây thiệt hại cho sự phát triển kinh tế của địa phương mà còn không thể đạt được mức giảm phát thải thực sự. Việc phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính miễn phí có thể bù đắp chi phí carbon của các ngành dễ bị tổn thương này, cho phép chúng duy trì tính cạnh tranh và tránh rò rỉ carbon. Ngay cả khi các mục tiêu kiểm soát khí thải nhận được các khoản phụ cấp carbon miễn phí, họ vẫn có động lực kinh tế để đầu tư vào các công nghệ carbon thấp. Lý do là nếu họ giảm lượng khí thải, họ sẽ có thể bán lượng carbon cho phép mà họ có trong tay, ngược lại, nếu họ tăng lượng khí thải, họ sẽ phải chịu thêm chi phí carbon. Sức mạnh của cơ chế khuyến khích này phụ thuộc vào phương thức phân phối cụ thể của phân phối hạn ngạch phát thải khí nhà kính miễn phí.

Các phương pháp phân phối hạn ngạch phát thải khí nhà kính khác nhau

Grandfathering - Các doanh nghiệp nhận được phụ cấp miễn phí dựa trên lượng khí thải trước đây của họ trong một khoảng thời gian nhất định. Phương pháp grandfathering có ưu điểm là hoạt động tương đối đơn giản và yêu cầu dữ liệu vừa phải. Tuy nhiên, cách tiếp cận này có thể làm giảm nhu cầu mua bán trong giai đoạn đầu của thị trường carbon, và cũng có thể đối xử không công bằng với các công ty đầu tư vào công nghệ giảm phát thải khí nhà kính trong giai đoạn đầu (đánh bò nhanh), bởi vì những kết quả giảm phát thải này thực sự làm giảm "Đường cơ sở phát thải trong lịch sử" của các công ty có liên quan, dẫn đến lượng các-bon cho phép ít hơn so với các công ty không thực hiện các biện pháp giảm phát thải.

Các phương pháp phân bổ ETS khác nhau tùy theo khu vực và lĩnh vực. Phương thức đấu giá thường được sử dụng trong ngành điện, trong khi phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính tự do thường được sử dụng trong lĩnh vực công nghiệp. Nhìn chung, việc áp dụng phương thức đấu giá trong giai đoạn đầu của hệ thống kinh doanh phát thải carbon còn hạn chế, nhưng khi hệ thống này trưởng thành, tỷ trọng của phương thức đấu giá có xu hướng tăng lên. Thực tiễn thị trường carbon hiện tại đã chứng minh rằng việc đảm bảo ít nhất một tỷ lệ nhất định của các cuộc đấu giá cho phép đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành thị trường carbon hoạt động.

Đo điểm chuẩn - các công ty xác định số lượng phụ cấp miễn phí mà họ nhận được dựa trên một loạt các tiêu chí hoạt động dựa trên cường độ phát thải của sản phẩm hoặc ngành. Đo điểm chuẩn giải quyết các vấn đề công bằng được mô tả ở trên và thưởng cho những người chuyển động sớm. Tuy nhiên, việc đo điểm chuẩn đòi hỏi dữ liệu chất lượng cao và sự hiểu biết thấu đáo về các quy trình công nghiệp (thường phức tạp).

Phương pháp điểm chuẩn thường được sử dụng trong các hệ thống kinh doanh phát thải carbon là thiết lập một tiêu chuẩn hiệu suất cố định cho một sản phẩm hoặc ngành (điểm chuẩn ngành cố định), nghĩa là giá trị phát thải carbon trên một đơn vị sản phẩm. Điểm chuẩn có thể được đặt ở mức hiệu suất trung bình, mức thực hành tốt nhất hoặc ở khoảng giữa (chẳng hạn như mức trung bình của 10% người hoạt động tốt nhất).

Một cách tiếp cận điểm chuẩn khác là cập nhật số lượng được phân bổ dựa trên sản lượng thực tế của doanh nghiệp hoặc cơ sở (Phân bổ dựa trên đầu ra, OBA). Phương pháp phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính này giải quyết được nguy cơ rò rỉ carbon của các doanh nghiệp dễ bị tổn thương, nhưng nó có thể hạn chế tác động khuyến khích của giá carbon đối với họ và không thể thúc đẩy hiệu quả các biện pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải của họ.

Phát thải khí nhà kính của doanh nghiệp

Bắt đầu từ năm nay, 2.225 đơn vị phát thải khí nhà kính trọng điểm trên toàn quốc sẽ được phân định hạn ngạch phát thải carbon, trong tương lai các doanh nghiệp này có thể dựa trên hạn ngạch này trên thị trường giao dịch quyền phát thải carbon quốc gia.

Thông tin này đến từ "Phương pháp quản lý hạn ngạch phát thải carbon (thí điểm) mới nhất của Bộ Môi trường sinh thái" (sau đây gọi là "Biện pháp quản lý"), cũng như "Chương trình thiết lập và phân phối tổng hạn ngạch giao dịch quyền phát thải carbon quốc gia giai niên 2019-2020" (sau đây gọi là "Chương trình phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính"). Các công ty đầu tiên phân định hạn ngạch phát thải khí nhà kính là các công ty phát điện có lượng khí thải hàng năm là 26.000 tấn CO2 tương đương.

Hội nghị công tác kinh tế trung ương vừa được tổ chức đã xác định công tác thượng lưu carbon, trung hòa carbon là một trong tám nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2021, đề xuất "đẩy nhanh tiến độ xây dựng thị trường giao dịch quyền sử dụng năng lượng quốc gia và quyền phát thải carbon".

Ngành công nghiệp tin rằng giao dịch quyền phát thải carbon, như một phương tiện thị trường để kiểm soát phát thải khí nhà kính, so với các phương tiện hành chính, có chi phí giảm phát thải toàn xã hội thấp hơn, có thể cung cấp sự lựa chọn linh hoạt cho các doanh nghiệp để giảm phát thải. Thực tiễn quốc tế cho thấy thị trường carbon là một trong những phương tiện hiệu quả để kiểm soát phát thải khí nhà kính.

Từ năm 2011, Việt Nam đã thực hiện thí điểm giao dịch quyền phát thải carbon tại 7 tỉnh và thành phố ở Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Phú Yên, Long An và Tây Ninh. Tính đến tháng 11 năm 2020, thị trường phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính carbon thí điểm bao gồm gần 3.000 đơn vị phát thải quan trọng trong hơn 20 ngành công nghiệp như điện, thép và xi măng, với khối lượng hạn ngạch tích lũy khoảng 430 triệu tấn co2 tương đương, doanh thu tích lũy gần 10 tỷ nhân dân tệ. Li Gao nói rằng kinh nghiệm của các khu vực thí điểm đã đặt nền móng cho việc thành lập toàn diện thị trường carbon quốc gia.

Các biện pháp quản lý bao gồm các đơn vị phát thải khí nhà kính quan trọng, phân phối và đăng ký, giao dịch phát thải, xác minh phát thải và thanh lý hạn ngạch, giám sát và quản lý, phạt và phụ lục.

Biện pháp quản lý hạn ngạch phát thải khí nhà kính được định vị để điều chỉnh giao dịch quyền phát thải carbon quốc gia và các hoạt động liên quan, quy định trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ của các cơ quan môi trường sinh thái ở tất cả các cấp và các chủ thể tham gia thị trường, cũng như các liên kết quan trọng và yêu cầu công việc của hoạt động của thị trường carbon quốc gia.

Trong tương lai, với "biện pháp quản lý" như là lãnh đạo, Bộ Môi trường sinh thái cũng sẽ xây dựng và ban hành báo cáo kế toán khí nhà kính và xác minh, đăng ký và thanh toán bù trừ các giao dịch quyền phát thải carbon và các văn bản quy phạm pháp luật khác, xây dựng khung thể chế cơ bản của thị trường carbon quốc gia.

Chương trình phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính chủ yếu bao gồm danh sách các đơn vị phát thải trọng điểm được đưa vào quản lý hạn ngạch, bao gồm các loại đơn vị được quản lý hạn ngạch, tổng số hạn ngạch, phương pháp phân bổ hạn ngạch, phát hành hạn ngạch, thanh lý hạn ngạch, sáp nhập các đơn vị phát thải trọng điểm, phân chia và xử lý các tình huống đóng cửa, v.v.

Ngành công nghiệp phát điện sẽ thông qua luật tiêu chuẩn ngành công nghiệp để thực hiện phân bổ hạn ngạch, dựa trên sản lượng thực tế, mức độ phát thải carbon tiên tiến của ngành công nghiệp tiêu chuẩn, hạn ngạch được phân bổ miễn phí và "liên kết" với sản lượng thực tế, phản ánh nguyên tắc khen thưởng tiên tiến, trừng phạt lạc hậu, giúp cải cách cơ cấu bên cung cấp và phát triển kinh tế chất lượng cao.

Sắp tới, Bộ Môi trường sẽ hoàn thành chu kỳ thực hiện đầu tiên của thị trường carbon quốc gia, trên cơ sở hoạt động ổn định của thị trường carbon trong ngành công nghiệp phát điện, từng bước mở rộng phạm vi ngành công nghiệp bao phủ thị trường, làm phong phú thêm các giống và phương thức giao dịch, để đạt được hoạt động ổn định và hiệu quả của thị trường carbon quốc gia và phát triển lành mạnh và bền vững, phát huy hiệu quả vai trò quan trọng của cơ chế thị trường trong việc thực hiện mục tiêu phát thải carbon dioxide của Việt Nam và tầm nhìn của carbon.

Xem thêm Chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy và tình hình hiện tại của Việt Nam